İzmir’de skolyoz için kişiye özel egzersiz yaklaşımı

İzmir’de skolyoz için kişiye özel egzersiz yaklaşımı

İnsan omurgasına yandan bakıldığında tam olarak düz değildir. Boyun ve bel bölgesinde hafif çukurluk (lordoz) ve sırt bölgesinde hafif kavite (kifoz) vardır. İnsan vücuduna arkadan bakıldığında ise omurganın tam düz olması gerekir. Skolyoz (Omurga eğriliği) durumunda omurgaya arkadan bakıldığında, sağ ya da sol tarafa doğru eğilme meydana gelmektedir. Çoğu zaman da yana eğilme görülen omurga segmentinde, kendi ekseninde bir dönme eklenir. Bu sebeple omurgada üç boyutlu olarak karşılaştığımız biçimsel bir deformite meydana gelir. Skolyoz, birçok hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi, farklı yaşlarda ve omurga yapısının çeşitli bölgelerinde görülebilir. Skolyoz, toplumda yaklaşık yüzde 2 ila 4 oranında görülür. Kız çocuklarda erkek çocuklara göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir. Omurga eğriliklerinde, daha erken yaşta oluşmuş olan eğriliklerin erişkin yaşa taşınması olabileceği gibi daha önce eğriliği olmayan kişilerde de çeşitli sebepler ile erişkin yaşta omurga eğrilikleri oluşabilmektedir. Erişkin yaşlarda genellikle uygun olmayan çalışma ortamları, vücudun uzun süre asimetrik kullanıma(özellikle müzisyenlerde) maruz kalması, yanlış duruş alışkanlıkları buna sebep olabilmektedir.

Ebeveynler Dikkatli Olmalı

Omurgada meydana gelen deformitelerin özellikle kemik gelişimi devam eden çocuklarda belirgin bir artış göstermekte olup; bu konuda ebeveynlerin dikkat etmesi gereken birçok husus vardır. Eğriliğin ebeveynler tarafından erken dönemde fark edilebilmesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle 9-10 yaşından itibaren fazlaca rastladığımız bu durum; aslında belirgin işaretlerde verebilmektedir. Omuz seviyelerinde ve kalça seviyelerinde farklılık, başın bir tarafa doğru hafif de olsa kaymış olması, öne eğildiğinde sırtında oluşabilecek olan bir tümseklik karşılaşılan belirtilerdir. Fark edildiği takdirde bir hekime başvurmalarında fayda vardır.

Aileler bu konuda neler yapmalı?

Çocukların kullandığı ayakkabıları dikkatli seçmemiz bu konuda önem taşır. Ayak tabanından tüm gün aktarılan yük, dengeli olması gerektiği için ayakkabı tabanı ortopedik olmalıdır. Ayakkabı kolaylıkla bükülebilir bir taban yapısına sahip olmalıdır. Bir diğer konu ise; okul çantaları. Sırt çantası çocuk vücut ağırlığının yüzde 15’ini geçmemelidir. İçindeki materyallerin en ağır olanları sırta en yakın olacak şekilde yerleştirilmelidir. Askıları fazla gevşek olmamalı ve sırta tam temas edecek şekilde yerleştirilmelidir. Çantanın tek omuz ile taşınması, özellikle kemik gelişiminin devam ettiği yaşlarda omurga için yükün tek tarafa aktarılmasına sebep oluşturarak omurgada asimetrik bir çekiş gücü oluşturur.

Skolyoz Egzersizleri Kişiye Özel Olmalı

Skolyozun tanı aldığı yaş, eğriliğin yeri ve derecesi, skolyozu oluşturan sebepler, muayene bulguları ve radyolojik tetkiklerden alınan veriler dikkatlice incelenerek, yani skolyoz için yapılacak egzersiz programı, ‘kişiselleştirilerek’ uygulanmalıdır.

Genellikle adolesan çağda ortaya çıkan Skolyoz, 10-20 derece arasında ise genellikle korse kullanmadan sadece egzersiz yaklaşımı yeterli olabilmektedir. 20 derece ve üzeri durumlarda korse kullanımı ile birlikte devam ettirilen egzersiz uygulamaları etkin sonuçlar vermektedir.

Skolyoz Tedavisi: Kapsamlı Bir Rehber

Skolyoz, omurganın anormal bir şekilde yana doğru eğilmesiyle karakterize edilen bir omurga hastalığıdır. Her skolyoz vakası benzersizdir ve tedavi, hastanın yaşı, eğriliğin şiddeti ve altta yatan nedene göre belirlenir.

Tedavi Seçenekleri:

1. Gözlem: 20 dereceden küçük eğrilikler için genellikle yeterli olan en basit tedavi yöntemidir. Bu aşamada hasta düzenli olarak takip edilir ve skolyozun ilerlemesi izlenir. Gerekirse, kasları güçlendirmeye ve dengeyi geliştirmeye yardımcı olacak egzersizler önerilebilir.

2. Korse Tedavisi: 20-40 derece arası eğriliklere sahip ve hala büyüme potansiyeli olan hastalarda kullanılır. Özel olarak tasarlanmış bir korse, omurganın daha fazla eğilmesini önlemeye ve hatta düzeltmeye yardımcı olur. Korsenin etkinliği için günde en az 20 saat takılması önemlidir.

3. Cerrahi Tedavi: 40-45 derecenin üzerindeki eğrilikler ve sinir fonksiyonunu etkileyen veya ilerleme riski yüksek skolyozlar için son çare olarak kabul edilir. Ameliyatta, omurga özel enstrümanlarla düzeltilir ve sabitlenir.

Tedavi Kararında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Eğriliğin şiddeti: Tedavinin temelini eğriliğin derecesi oluşturur.
• Büyüme potansiyeli: Büyüme süreci devam eden çocuklarda, eğriliğin ilerlemesini durdurmak veya düzeltmek için daha aktif müdahaleler gerekebilir.
• Altta yatan neden: Skolyozun nedenine bağlı olarak farklı tedavi yaklaşımları gerekebilir.
• Hastanın genel durumu: Hastanın genel sağlık durumu, ameliyat gibi riskli prosedürlerin uygunluğunu etkileyebilir.

Skolyoz tedavisinde erken teşhis ve müdahale çok önemlidir. Skolyoz tanısı alan her çocuğun bir uzmana danışarak kendisine en uygun tedavi planını oluşturması önemlidir.

Skolyoz ve Egzersiz

Skolyoz egzersizlerinin tamamen kişinin eğriliğine, yapısına özel olarak hazırlanan bir program olması gerekmektedir. Dünya üzerinde bilimsel olarak geçerliliği kanıtlanmış üç boyutlu skolyoz egzersizleri( Schroth’s Tekniği) çok yönlü bir yaklaşım sağlar. Düzeltici nefes tekniklerini içeren Schroth’s egzersizleri, özellikle kemik gelişimi devam eden çocuklarda etkin sonuçlar vermektedir. Skolyoz sebebiyle omurgada asimetrik bir kas çekişi olduğu için bu kişilerde de egzersizler yine asimetrik uygulanmalıdır. Fizyoterapistler tarafından oluşturulan kişiye özel bu egzersiz programı, öncesinde detaylı bir analiz gerektirir. Eğriliğin biçimi, yük aktarımları, zayıf kaslar, eğriliğe sebep olabilen ya da eşlik edebilen başka postüral problemler de tespit edilerek; buna göre bir program hazırlanması gerekmektedir. Bu anlamda da egzersiz ile ilk hedef; skolyoza sahip kişinin öncelikli olarak vücut yerleşim ve duruş algısının orta hat dediğimiz ağırlık yerleşim merkezi üzerine taşınması gerekmektedir. Korse kullanan kişilerde de özellikle korse içinde yapılması gerekli günlük egzersizlerde programa eklenmelidir.

Skolyoz ve Pilates

Skolyoz için Pilates egzersizlerinin faydalı olduğu düşünülmektedir. Fakat Skolyoz durumunda daha bireysel bir program gerektiği için Klinik Pilates (Modifiye Pilates) prensipleri daha doğru ve etkin bir destek sağlar. Reformer gibi Pilates materyallerinin Skolyoz için kullanımı ise oldukça sakıncalıdır.

Fizyoterapistler tarafından kişiye özel olarak oluşturulan bu program, öncesinde yapılan detaylı bir analiz ile skolyoza eşlik eden başka postüral problemler de tespit edilip üç boyutlu egzersizler kullanılarak uygulanmaktadır.

Skolyozun sebebi nedir?

Skolyozun bir asimetri olduğunu biliyoruz. Skolyozun bir asimetri yarattığını da biliyoruz. Bilmediğimiz tek şey sebep? Yani aslında sebebine ilişkin kanıtlanmış bir bilgi yok. Kuvvetli hipotezler var.

• Genetik
• Çevresel faktörler

Çevresel faktörler derken; büyüme çağında çocuk, yerçekimine karşı gövde ağırlık merkezi dengede büyüyebilmeli, omurgaya binen yükler dengeli olabilmeli diyebiliriz. Aşağıdaki örneği bu konuda biraz açıklık getirmek üzere paylaşıyoruz.

Sizce çocuklar bunu başarabilir mi? Söylemek ve öğretmek yetiyor mu? Maalesef yetmiyor. Çünkü dikkatleri ve öncelikleri bu olmuyor. Ayrıca yaşı itibariyle bir yetişkin gözüyle aynı önemi hissetmiyor. Bu da çok doğal.

O halde çare? Gereken dengeli ağırlık aktarımını kazandıracak kassal dengeyi kurmak ve bunu beyne entegre edebilmek. Bu elbette biraz emek istiyor. Ancak önemli olan bunun mümkün olması. Bu konuda doğru destek almak, hem kaygıyı azaltacaktır hem de maddi manevi enerjiyi yerinde kullanmanızı sağlayacaktır.