Fibromiyalji Kronik Yorgunluk

Fibromiyalji ;

• Yaygın vücut ağrısı

• Belirli spesifik anatomik bölgelerde artmış hassasiyet

• Yorgunluk

• Uyku bozukluğu

• İrritabl barsak sendromu

• Anksiyete

• Depresyon gibi semptomların eşlik ettiği kronik kas-iskelet sistemi hastalığıdır.

• Kas ağrısı ve kronik yorgunluk hastalığın en önemli semptomudur.
• Lokal eklem ağrıları, fizik muayenede bulgu vermeyen fakat hastanın vücudunda hissettiği (subjektif) şişlikler, kollarda ve bacaklarda uyuşmalar görülebilir.
• Hastalığın görüldüğü ortalama yaş aralığı 34-57 ve kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir.

Fibromiyaljide uyku bozukluğu :

Fibromiyaljili hastalarda yaşam kalitesi üzerinde uykunun etkisinin araştırıldığı bir çalışmada ; hastaların büyük çoğunluğunun uyku kalitesinin düşük olduğu ve uyku bozukluğu şiddetinin  ağrı, yorgunluk ve sosyal fonksiyonlar üzerine olumsuz etkisi olduğu bildirilmiştir.

Uyku bozukluğunun tek bir sebepten mi kaynaklandığı, yoksa anksiyete, depresyon veya fibromiyaljinin gece ağrısına bağlı olarak mı geliştiği yani ;

• Uyku bozukluğunun mu fibromiyaljiyi oluşturduğu yoksa fibromiyaljinin mi uyku bozukluğu oluşturduğu tam olarak bilinememektedir.

Fibromiyaljinin Kas-İskelet Sistemine Ait  Belirtileri :

• Ağrı  
• Tutukluk  
• Subjektif (hastanın vücudunda hissettiği ve fizik muayenede bulgu vermeyen) şişlik

Ağrı; genellikle bir bölgeden, sıklıkla boyun ve omuzdan başlamasına rağmen daha  sonraları

yaygın hale gelir. Hastalar ağrılı bölgeyi tarif etmekte güçlük çekseler de boyun, omuz, bel  ve kalça çevresinde yaygın olduğunu bildirmektedirler.

Tutukluk ; Fibromiyaljide görülen tutukluk, sabahları daha belirgin olsa da, romatizmal hastalıklardan farklı olarak tüm gün sürebilir.

• Tutukluk tüm vücuttadır ve fonksiyon kaybı yaratmaz.
• Çoğu hasta, yumuşak doku ve eklemlerde muayenede tespit edilemeyen subjektif(hastanın vücudunda hissettiği ve fizik muayenede bulgu vermeyen) şişlikten yakınır.

Kas- iskelet sistemi dışı belirtiler :

• Yorgunluk ve halsizlik
• Uyku bozukluğu
• Sabah yorgunluğu
• Paresteziler (ciltte hissedilen, ve belirgin uzun süreli etkisi olmayan, karıncalanma, uyuşma, iğnelenme, yanma hissi)

Ayrıca semptoma eşlik eden belirtiler arasında depresyon ve anksiyete, baş ağrısı, dismenore( ağrılı regl dönemi), irritabl barsak sendromu, ağız ve göz kuruluğu yer almaktadır.

  Fibromiyaljide tanı ; ACR tarafından belirlenmiş 18 hassas noktanın en az 11’inde hassasiyet ve hastanın öyküsü ile konulmaktadır.

Fibromiyaljinin Prognozu ( İlerleyişi) :

Fibromiyaljide ;

• Semptomlar kaybolabilir veya sık olmayarak tekrarlayabilir.
• Semptomlar hiç kaybolmaz ancak aralıklı olarak hafifler
• Semptomlar giderek artar.

Sonuçta bir kez ortaya çıktıktan sonra, yaşam boyu fibromiyaljik yakınmalar aralıklı da olsa gözlenmektedir. Yaşam boyu devam edecek bu sürecin varlığı kabullenilmeli, fibromiyaljinin getirdiği semptomlarla başa çıkma yöntemleri öğrenilmelidir. Bu süreçte düzenli egzersiz, davranış modifikasyonları, uykunun düzenlenmesi, pozitif düşünce eğitimini hayatın tamamına yaymak fibromiyaljinin kontrolünü sağlamanıza ve daha kaliteli bir yaşama kavuşmanızı sağlayacaktır.

Fibromiyalji için öneriler :

• Hastalığın sanılanın aksine psikolojik kökenli bir rahatsızlık olmadığı ; ancak stres, depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu, aşırı çalışma ve kötü postürün şikayetleri arttıracağı bilinmeli ve bu olumsuz şartların ortadan kaldırılmasına çalışılmalıdır.
• Düzensiz beslenme ve obeziteye dikkat edilmelidir.
• Uykunun düzenlenmesi ve düzenli bir yaşam sağlanması ; hastaların yatmadan önce çay, kahve, çikolata gibi kafeinli gıdalardan ve stimülan ilaçlardan kaçınmaları gerekmektedir.  Yatak odası karanlık olmalı ve ilgi çekici şeylerden arıtılmalı, yatak odasına TV, telefon konmamalıdır.

Fibromiyaljide Egzersiz :

• Klinik pilates : Doğru nefes paterni ile kombine edilmiş ve bu sayede doğal korse olarak adlandırılan transversus abdominus kasını aktive eden, nötral omurganın devamlılığını sağlayan, tüm vücudun dahil edilebildiği egzersiz çeşitliliği sayesinde vücudun orta hat algısını geliştiren ”klinik pilates egzersizleri”, literatürde de fibromiyalji semptomlarını azaltmak adına önerilmektedir.
• Yoga : Tamamlayıcı ve alternatif tıp(CAM- Complementary and alternative medicine) çalışmaları altında son yıllarda pek çok çalışmanın yapıldığı yoga egzersizleri sırasında ;

• Omurga düzgünlüğü oldukça önemlidir. Çünkü omurga boyunca geçtiğine inanılan bir enerji kanalı olduğu düşünülmektedir.
• Her yaşa ve cinsiyete uygulanabilecek çok sayıda asanas’lar ile fiziksel egzersiz komponenti uygulanırken, solunumun kontrollü olarak yapıldığı pranayama ve konsantrasyon(dharana), meditasyon (dhyana) ve iç huzura ulaşma (samadhi) bileşenleriyle fiziksel ve zihinsel semptomların kombine bir şekilde iyileştirmesine olanak verdiği gözlenmiş yapılan son çalışmalarda da etkinliği kanıtlanmıştır.                          

• Yürüme ve yüzmenin fibromiyalji üzerine etkinliğinin kıyaslandığı bir çalışmada her iki egzersizin de fibromiyalji semptomlarını azalttığı fakat birbirine bir üstünlüğünün olmadığı belirtilmiş. Bu çalışmayla aerobik egzersizlerin günlük hayata dahil edilmesi gerektiğini fakat tedavi sürecinde tek başına yeterli etkiyi sağlamayacağını görmekteyiz.
• Literatürde ek olarak aquaterapi, dansterapi, akupunktur, nordic walking (aletli yürüyüş, masaj ve pozitif düşünce eğitimi gibi tamamlayıcı metodlarda yer almaktadır.

Fizyoterapist eşliğinde doğru nefes paterninin dahil edildiği, kişiye özel bir egzersiz programı oluşturulduktan sonra, bu programa kişinin hobileri dahilinde tamamlayıcı metodlardan biri veya birkaçı dahil edilebilir. Günlük yaşam aktiviteleri modifikasyonunun ve stresle başa çıkma metodlarının kişi tarafından başarıyla uygulandığı bu süreçte fibromiyaljinin kronik bir hastalık sürecinden çıkıp, kaliteli bir hayata dönüşebileceğine inanmaktayız.

• Kronik yorgunluğu yenmek için düzenli egzersiz yapın. Egzersiz için fizyoterapiste danışın.

 Fzt. Burcu Ece KORKMAZ